📅 Tarihçe

Bilgisayar ağlarının temeli, 1969 yılında ABD Savunma Bakanlığı tarafından geliştirilen ARPANET projesine dayanır. Bu proje, paket anahtarlamalı veri iletimi konseptiyle ilk defa çalışmalara başlamış ve ilk ağ bağlantısı dört üniversite arasında kurulmuştur.

1990 yılında ARPANET kullanımdan kaldırıldı ve yerini modern omurga (backbone) yapılarına bıraktı.

📂 Temel Kavramlar

1. İstemci (Client): Ağa bağlı cihaz veya hizmet talebinde bulunan yazılımlar.
2. Sunucu (Server): Ağ üzerinden hizmet sunan bilgisayar veya yazılım.
3. Protokol: Veri iletim kurallarını belirler. En yaygınları: TCP/IP, HTTP, FTP, SSH, DNS.
4. Topoloji: Ağ cihazlarının fiziksel veya mantıksal bağlantı düzeni.
5. Router (Yönlendirici): Farklı ağlar arasında veri trafiğini yönlendirir.
6. Switch (Anahtar): Ağ içindeki cihazları birbirine bağlar.
7. Firewall (Güvenlik Duvarı): Ağ güvenliğini sağlar.

📊 Veri İletim Yöntemleri

1. Paralel İletim: Bitler aynı anda, farklı kablolarla iletilir.
2. Seri İletim: Bitler tek hattan sırayla iletilir.
3. Asenkron Seri: Veri istenilen zamanda gönderilir.
4. Senkron Seri: Gönderici ve alıcı eşzamanlı çalışır.

Bant Genişliği: Birim zamanda iletilebilecek veri miktarı.

Gecikme (Latency): Verinin hedefe ulaşma sürecidir.

🌐 Uygulama Alanları

1. İnternet: Tüm dünyayı kapsayan en geniş bilgisayar ağı.
2. İntranet: Kurum içi kapalı, özel ağ.
3. Ekstranet: İntranet’e seçili kullanıcıların erişimine izin veren yapı.

🏙️ Ağ Topolojileri

Ortak Yol (Bus)

1. Tüm istemciler tek kabloya bağlıdır.
2. Avantajlar: Ucuz, kurulumu kolay, az kablo.
3. Dezavantajlar: Kablo arızası tüm ağı etkiler, arıza tespiti zordur.

Halka (Ring)

1. Cihazlar dairesel şekilde bağlı.
2. Dezavantaj: Bir cihaz/kablo arızası tüm ağı etkiler.

Yıldız (Star)

1. Merkez cihaz (switch/hub) etrafında istemciler.
2. Avantaj: Arıza tespiti kolay, yaygın kullanılır.

Ağaç (Tree)

1. Yıldız topolojilerinin hiyerarşik bağlanması.
2. Kurumsal yapılarda tercih edilir.

Örgü (Mesh)

1. Tüm cihazlar birbiriyle bağlı olabilir.
2. Tamamen Bağlı: Her cihaz diğerleriyle direkt bağlı.
3. Kısmen Bağlı: Bazı cihazlar birkaç cihazla bağlı. İnternet altyapısında kullanılır.

🤖 Mantıksal Topolojiler

1. Unicast: Bir bilgisayardan çıkan veri yine bir bilgisayara gönderilir.
2. Multicast: Bir bilgisayardan çıkan veri birden çok bilgisayara yönlendirilir.
3. Broadcast: Bir bilgisayardan çıkan veri ağ üzerindeki tüm bilgisayarlara yönlendirilir.
4. Gezici jeton: Halka topolojideki iletişimi yöneten mantıksal yöntemdir.

📊 Topoloji Karşılaştırması (Özet)

📖 Sonuç

Bilgisayar ağları, günlük hayatımızın vazgeçilmez bir parçası haline geldi. Bu yazıda, ağ kavramlarını, topolojilerini ve iletim yöntemlerini temel düzeyde tanımış olduk. Ağ yönetimi, güvenliği ve performansı için bu bilgilerin temel oluşturduğunu unutmayalım.